(Designing Great Beers, Ray Daniels)
Biranız için hedeflenen yoğunluğa ulaşmak önemlidir, çünkü biranızla ne kadar mutlu olacağını belirler. Yoğunluk aynı zamanda biranızın malt karakteri ile acılığını dengeler. Eğer yoğunluğu 1.045 ve acılığı da 35 IBU olan bir bira üretmek isterken yoğunluğu 1.035 bulursanız yaratmak istediğiniz biradan farklı bir bira elde edersiniz.
Hedeflenen yoğunluğa 0.005 düzeyinde, hatta 0.002 yakınlık ile yaklaşmak buradaki teknikleri uyguladığınızda zor olmayacaktır.
Bira Yapımı Sırasında Yoğunluk Ölçümü
Daha önceki yazılarda bulduğumuz yoğunluk bira yapımının sonundaki değerdi. Fakat yapımın bitmesini beklemeden yapım sürecinde yoğunluğu ölçmek sonradan ortaya çıkacak süprizleri en aza indirecektir.
Bunu engellemek için bira yapım sürecinde toplam yoğunluğu kontrol altında tutun. Toplam yoğunluk formülü şu şekildedir:
Toplam Yoğunluk = GU x Hacim (Galon)
Buradaki hacim şerbetin hacmidir. Önemli bir nokta da toplam yoğunluk kaynama sırasında değişmez. Kaynama sırasında yoğunluğu değiştirmenin tek yolu ek fermente edilebilir malzemeleri şerbete (wort) katmaktır.
Toplam yoğunluğu bulmak için şerbetin yoğunluğunu ve hacmini ölçmeniz gerekir. Çoğunlukla da bu değerleri şerbetiniz sıcakken bulmanız gerekecektir.
Yoğunluk ölçmek için hidrmetre kullanılır (Hidrometre sayfasına bakabilirsiniz). Yoğunluk ölçümü şerbet düşük sıcaklıktayken yapılır, genelde. Aşağıdaki tablo 10 Fahrenheit derece aralıklarla farklı sıcaklıklarda yapılan ölçümler için düzeltme katsayılarını içerir. Yapmanız gereken basittir. Şerbetten bir örnek alın ve bunun sıcaklığını ve ardından da yoğunluğunu ölçün. Daha sonra buradaki tabloyu kullanarak bulduğunuz yoğunluk değerini tablodaki ilgili katsayıyı ekleyin.
Yoğunluk düzeltme tablosu:
°F (°C) Ek Yoğunluk
80 (27) 0.002
90 (32) 0.004
100 (38) 0.006
110 (43) 0.008
120 (49) 0.010
130 (54) 0.013
140 (60) 0.016
150 (66) 0.018
160 (71) 0.022
170 (77) 0.025
190 (88) 0.033
212 (100) 0.040
Eğer kalibre edilmiş bir kabınız var ise hacmi ölçmek kolaydır. Ancak kalibre etmediyseniz biraz daha zor olabilir. Bunun için önceden kalibre ettiğiniz tahta bir çubuk kullanabilirsiniz. Önceden kabınıza hacmi belli su koyarak ve çubuk üzerine işaretleme yaparak kalibrasyon yapabilirsiniz.
Son olarak şerbetin farklı sıcaklıklarda bir genleşme yüzdesi vardır. Kaynayan su, 16 °C’de kapladığı hacimden %4 daha fazla hacim kaplar. Buna göre bir yaklaşım geliştirebilirsiniz.
Toplam Yoğunluk Değerleri
Örnek olarak kuru tahıl bira yapımını alalım. Mayşelemenin başında kullanılan su miktarı elde edilmek istenen hacimden fazladır. Ayrıca kaynama sırasında bir miktar su buharlaşır. Eğer kaynama öncesi ve sonrası toplam yoğunluğu bilirseniz hesaplama kolaylaşır. Kaynama sonrası ortaya çıkan yoğunluk şu şekilde olur:
Toplam Yoğunluk (kaynamanın başında) – Toplam Yoğunluk (kaynama bitiminde)
Formül şu şekilde de ifade edilir:
GU (başlangıç) x Hacim (başlangıç) – GU (bitim) x Hacim (bitim)
Denklemi düzenlersek kaynama sonrasındaki son yoğunluk şu şekilde olur:
GU (bitim) = (GU (başlangıç) x Hacim (başlangıç))/Hacim (bitim)
Dikkat: Buradaki başlangıç ve bitim bira yapma yöntemine göre değişebilir. Örneğin 8 galonla başlayıp 5.5 galon elde edebilirsiniz. Ya da 4 galonla başlayabilir (örneğin kabınız uygun değildir), bitimde soğuk su ekleyerek 6 galona ulaşacağınızı varsayalım. Bu durumda başlangıç değeri 4 ve bitim değeri de 6 galon olur.
Eğer son yoğunluk istediğiniz gibi olmaz ise… Eğer son yoğunluk hedeflediğinizin altında kaldıysa; ya (1) daha uzun kaynatarak hacim olarak daha düşük bira elde edebilir ya da (2) istenen yoğunluğa ulaşmak için malt özüt ekleyebilirsiniz.
Pekiyi ne kadar malt özütü eklemek gerekir? Formül şu:
Malt Özütü (lbs) = (Toplam Yoğunluk (hedef) – Toplam Yoğunluk (şerbet))/(Özüt/lb. değeri)
Özüt / lb. değerini “Tahıl Reçetesi” sayfasındaki tablodan alabilirsiniz.
Eğer tersi bir durum varsa, yani son yoğunluk hedeflediğinizden yüksek çıkmışsa; ya (1) daha fazla hacimde bira üretin ya da (2) bir kısmını ayırın ve bunu maya başlatıcı olarak ya da yeni bir bira yapımında kullanın.
Bira Evi - Evde Bira Yapımı 